 |
|
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbanı bu ölkənin milli bayramı münasibətilə təbrik edib.
Təbrikdə deyilir:
"Hörmətli cənab Baş nazir,
Ölkənizin milli bayramı münasibətilə Sizə və bütün xalqınıza öz adımdan və Azərbaycan xalqı adından ən səmimi təbriklərimi və xoş arzularımı çatdırıram.
Qarşılıqlı inam və etimada əsaslanan və gündən-günə yeni məzmunla zənginləşən Azərbaycan-Macarıstan münasibətlərinin hazırkı səviyyəsi məmnunluq doğurur.
Biz böyük potensiala malik dövlətlərarası əlaqələrimizin bütün sahələrdə genişləndirilməsinə, o cümlədən strateji tərəfdaşlığımızın daha da dərinləşməsinə xüsusi önəm veririk. Ali səviyyədə qarşılıqlı anlaşma və fəal siyasi dialoqun mövcudluğu bunun üçün əlverişli zəmin və imkanlar formalaşdırmışdır.
Əminəm ki, Azərbaycan-Macarıstan dostluq münasibətlərinin və strateji tərəfdaşlığının möhkəmləndirilməsi və inkişafı yolunda birgə səylərimizi dövlətlərimizin maraqları və xalqlarımızın mənafeyi naminə həm ikitərəfli qaydada, həm də çoxtərəfli müstəvilərdə, xüsusilə də Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində bundan sonra da ardıcıl şəkildə davam etdirəcəyik.
Tezliklə görüşmək ümidi ilə Sizə möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, məsul fəaliyyətinizdə uğurlar, dost Macarıstan xalqına daim əmin-amanlıq və firavanlıq arzulayıram".
Azərbaycan öz milli maraqlarını ABŞ-ın Cənubi Qafqazdakı hədəflərinə uyğunlaşdırmaq məcburiyyətində deyil, Ağ Ev dəstəklədiyi Ermənistana beynəlxalq hüquq normalarını təlqin etməyincə, planları boşa çıxmaqda davam edəcək... Əgər, Ağ Ev bu regionda ABŞ-ın maraqlarını düşünürsə, onda ilk növbədə ermənipərəstlikdən uzaqlaşmalıdır və rəsmi Bakı ilə təzyiq deyil, məhz qarşılıqlı anlaşma prinsiplərinə uyğun münasibətlər qurmağa çalışmalıdır...
Cənubi Qafqaz dünya nəhəngləri arasında artıq “nifaq alması”na çevrilmiş kimi görünür. Bu regionda geopolitik oyunçuya çevrilmək üçün ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa son vaxtlar Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərə daha aktiv müdaxilə etməyə çalışır. ABŞ və Qərb Rusiyanı bu regiondan sıxışdırıb, çıxartmaq üçün bütün təzyiq mexanizmlərindən istifadə edir. ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın regional maraqlarında da kəskin ziddiyyətlər mövcud olsa da, hələlik Rusiyaya qarşı ortaq mövqedən çıxış etməyə cəhd göstərirlər. Və bu məsələdə Ermənistandan “geopolitik alət” kimi istifadə edirlər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ və Qərb Ermənistan üzərindən Rusiyaya qarşı geopolitik savaş açsa da, bu qarşıdurmanın yekun nəticələri məhz Azərbaycanın mövqeyindən asılıdır. Çünki Cənubi Qafqazda şəriksiz geopolitik iradə mərkəzi funksiyaları hazırda rəsmı Bakının əlində cəmləşib. Ona görə də, həm ABŞ və Qərb, həm də Rusiya Cənubi Qafqazda öz hədəfləri üzərindən manevr etmək üçün Azərbaycanın verəcəyi reaksiyanı mütləq nəzərə almaq məcburiyyətindədir. Və bu reallıq hər iki tərəfi rəsmi Bakının dəstəyini qazanmaq məcburiyyətində də buraxır.
Son bir neçə il ərzində baş verənlər onu göstərir ki, Kremldə Azərbaycanın Cənubi Qafqazda hegemon mövqeyi ilə artıq barışmağa başlayıblar. Ona görə də, Rusiya rəsmi dairələri Azərbaycanla anlaşma variantını həmişə ön planda tutmağa üstünlük verir. İki dövlət arasında ziddiyyət yarada biləcək problemlərin qabardılmasından mümkün qədər yayınmağa çalışır. Və bu səbəbdən də, rəsmi Bakının Kremllə olduqca qəliz görünən bəzi regional problemlər üzərində anlaşma əldə etməsi qətiyyən çətinlik törətməyib.
Ancaq eyni prosesi ABŞ, Avropa Birliyi və Fransaya aid etmək qətiyyən mümkün deyil. Belə ki, ABŞ və Qərb hələlik Azərbaycanla imkan daxilində təzyiqlər vasitəsilə münasibətlər qurmağa cəhd göstərir. Qərbdə çox yanlış olaraq, belə qənaətə gəliblər ki, Azərbaycanla anlaşmaq deyil, onu geopolitik güzəştlərə məcbur etmək lazımdır. Üstəlik, ABŞ və Qərb yenə də çox böyük səhvə yol verərək, Azərbaycana qarşı təzyiq kampaniyasını məhz Ermənistana istinadla yönəltməyə üstünlük verir. Və nəticədə rəsmi Bakının sərt müqaviməti ilə üzləşməli olur.
Məsələ ondadır ki, ABŞ və Qərb Azərbaycanla münasibətlərdə Ermənistana tam dəstək verdiyini artıq qətiyyən gizlədə bilmir. Əksinə, hər imkanda rəsmi İrəvanın böhtan xarakterli, reallıqdan uzaq və absurd iddialarla yüklənmiş narrativlərini ön plana çıxarır. Nəticədə Qərb siyasi dairələri rəsmi Bakı ilə anlaşmaq şanslarından uzaq qalır. Və Cənubi Qafqazda Azərbaycan kimi prinsipial geopolitik rəqibin qətiyyətli müqavimət potensialı ilə qarşı-qarşıya qalmış olur.
Maraqlıdır ki, Ağ Ev sahibi Co Baydenin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə ünvanladığı məktubda da müəyyən ziddiyyətli məqamlar qabarıq şəkildə nəzərə çarpır. ABŞ prezidenti həmin məktubda vurğulayıb ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına xidmət edəcək sülh sazişinin yekunlaşdırılması istiqamətində iki ölkənin əldə etdiyi davamlı tərəqqidən məmnundur: “Sizi əmin etmək istəyirəm ki, ABŞ əsrlər boyu davam edən münaqişəyə nəhayət, son qoyacaq Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dayanıqlı və ləyaqətli sülhün əldə edilməsinə dəstək verməyə hazırdır”.
İlk baxışdan, Ağ Ev sahibinin məktubu pozitiv və sülhpərvər məzmun daşımış kimi görünür. Ancaq prezident Co Baydenin bu dedikləri ilə Ağ Evin davranışları arasında kəskin ziddiyyətlərin olduğunu nəzərə aldıqda, situasiya ciddi şəkildə tünd rənglər almış olur. Çünki “sülh prosesi ilə bağlı tərəqqidən məmnun olan və dayanıqlı sülhün əldə edilməsinə dəstək vəd edən” Ağ Ev sahibi son vaxtlar ABŞ-ın Azərbaycana qarşı erməni narrativləri ilə yüklənmiş təzyiq cəhdlərinin, xüsusilə də, 907-ci düzəlişin hüquqi qüvvəsinin bərpa olunmasının əsl səbəblərini izah etməyi nədənsə, unudub. Və “sülhə dəstək verən” ABŞ-ın ermənipərəst davranışları hər halda, istər-istəməz müəyyən suallar doğurur.
Digər tərəfdən, prezident Co Bayden vurğulayıb ki, Azərbaycan lideri İlham Əliyev dünyanın diqqəti COP29 ilə bağlı Bakıya yönəldiyi bir vaxtda qlobal ictimaiyyətə sülhə sadiqliyini nümayiş etdirmək üçün misilsiz imkana malikdir: “Bildiyiniz kimi, sülh sazişinin razılaşdırılmamış bəndlərinə dair işin yekunlaşdırılması hər iki tərəfdən kreativlik və güzəşt tələb edəcək. Lakin əminəm ki, bu imkandan yararlanmağa davam edəcəksiniz. Mən Sizi cari ildə sazişi yekunlaşdırmağa dəvət edirəm”.
Təbii ki, Ağ Ev sahibi yenə də qeyri-müəyyən mövqedən çıxış etməyə üstünlük verir. Əks halda, Ermənistana beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində beş baza prinsipinə bağlı yekun sülh sazişinin imzalanması təklifinin müəllifinin məhz Azərbaycan Prezidenti İlham Əliev olduğunu da “unutmazdı”. Öz məktubunda Azərbaycan liderinin sülhə sadiq olduğunu artıq dəfələrlə nümayiş etdirdiyini vurğulayardı. Üstəlik, onu da nəzərə alardı ki, yekun sülh sazişinin mətni üzərində işin yekunlaşdırılmasında kreativliyə və güzətlərə deyil, məhz ədalətə və beynəlxalq hüquq normalarına istinad həlledici önəm daşıyır. Və bu məsələdə məhz ABŞ-ın himayəsində olan Ermənistan qeyri-konstruktiv, hətta pozucu mövqe tutur.
Nəhayət, Ağ Ev sahibinin Azərbaycan liderini cari ilin sonuna qədər yekun sülh sazişi üzərində işi başa çatdırmağa dəvət etməsi də mövcud situasiyadan yayınmaq cəhdi təsiri bağışlayır. Belə ki, yekun sülh sazişinin tam mətninin razılaşdırılması qarşısındakı əsas əngəl məhz ABŞ-ın öz dəstəyi ilə revanşizmə cəsarətləndirdiyi Ermənistanın siyasi manipulyasiyalarıdır. Çünki rəsmi İrəvan həm sülh sazişinin bəzi bəndləri ilə bağlı müzakirələri qəlizləşdirir, həm də Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını aradan qaldırmaq istəmir. Və belə vəziyyətdə Ağ Ev sahibinin bu ilin sonuna qədər sülh sazişinin imzalanmasına “ümid bəsləməsi” olduqca şübhəli məqamdır.
Çünki əgər, Ağ Ev sahibi həqiqətən də bu ilin sonuna qədər sülh sazişinin imzalanmasında maraqlıdırsa, onda ABŞ-ın dəstəklədiyi Ermənistana beynəlxalq hüquq normalarının çərçivəsi daxilində davranmağın vacibliyini təlqin etməlidir. Halbuki, ABŞ prezidenti deyəsən, özünün belə əziyyətə salmaq barədə hələlik düşünmür. Belə situasiyadasa, Ağ Evin Cənubi Qafqazda sülh sazişinin Ermənistanın maraqlarına uyğun şərtlər daxilində imzalanmasına cəhd göstərdiyini düşünmək üçün ciddi əsaslar yaranır. Və Ağ Evin rəsmi Bakıya müxtəlif bəhanələrlə, hətta COP29 səbəbiylə təzyiq göstərməyə çalışdığı anlaşılır.
Ancaq rəsmi Bakının öz prinsipial mövqeyindən geri çəkiləcəyinə hazırda yalnız sadəlövhlər inana bilər. Azərbaycan öz milli maraqlarını ABŞ-ın Cənubi Qafqazdakı hədəflərinə uyğunlaşdırmaq məcburiyyətində deyil. Əgər, Ağ Ev Cənubi Qafqazda maraqlarının pozitiv nəticələr qazanmasını istəyirsə, neytral mövqe tutmalıdır, ədalətli olmalıdır və ermənipərəst yanaşma tərzindən dərhal uzaqlaşmalıdır. Və rəsmi Bakı ilə təzyiq metodları deyil, məhz qarşılıqlı anlaşma prinsiplərinə uyğun münasibətlər qurmağa çalışmalıdır.(musavat.com)
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 22-də “MAN Truck&Bus” şirkətinin baş direktoru Aleksandr Vlaskampı qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
22 oktyabr, 2024-cü il tarixində Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi və AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun birgə təşkilatçılığı ilə dəyirmi masa keçirilib.
Dəyirmi masanın mövzusu “COP29- Yaşıl strategiya, iqlim dəyişikliyi və sosial elmlər: çağırışlar, vəzifələr” məsələsinə həsr edilib.
Dəyirmi masanı giriş nitqləri ilə Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin (STM)İdarə Heyətinin sədri, Milli Məclisin Komitə sədri Zahid Oruc və AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun direktoru, professor İlham Məmmədzadə açıb.
STM rəhbəri Zahid Oruc “COP29: Qlobal İqlim böhranının həlli yönündə Azərbaycanda sosial elmlərin interdissiplinar əməkdaşlıq məsələləri” mövzusuna toxunaraq qeyd edib ki, iqlim dəyişikliyinin aparıcı səbəblərı sırasında insan amili,başqa sözlə sosial amillər durur. Bu baxımdan qlobal iqlim böhranından çıxış yolunun axtarılmasında da ictimai elmlərin qarşılıqlı əməkdaşlığı,birgə tədqiqatların təşkili böyük səmərə verə bilər. Bu sosioloji tədqiqatlar, iqtisadi artımın karbon emissiyalarına, urbanizasiyaya, mal və xidmətlərin istehlak modellərinə, demoqrafik tendensiyalara, qlobal bərabərsizliyə,ekoloji mühitin çirklənməsinə qarşılıqlı təsirinin öyrənilməsi, müvafiq olaraq, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə həlledici sahəyə çevrilir.
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun direktoru, professor İlham Məmmədzadə “COP29: Yaşıl enerjiyə keçid və ekoloji sosoiologiyanın problemləri” mövzusunda çıxış edərək, insan və təbiətin münasibətlərinin elmi və praktiki problemlərinin tədqiq edən ayrıca elm sahələrinin yaranma tarixinə toxundu.
XX əsrdən etibarən insanların antropogen və texnogen fəaliyyətinin təsiri nəticəsində ətraf mühitin, onun amillərinin, təbii sərvətlərin, biosferin, ekosistemlərin, flora və faunanın normal ahənginin pozulması baş vermiş və beləliklə, ciddi ekoloji disbalans yaranması, ekoloji problemlərin daha da kəskinləşməsi fonunda ötən əsrdən etibarən sosial ekologiyanın yaranıb inkişaf etməsinə diqqəti cəlb etdi. Daha sonra sosial ekologiya elmi çərçivəsində- bəşəriyyətin qlobal problemləri kontekstində cəmiyyət, təbiət və insan arasında spesifik əlaqələri empirik tədqiq edən, nəzəri cəhətdən ümumiləşdirən, sosiologiyanın metodlarını tətbiq etməklə daha dərin tədqiqatlar aparmağa imkan verən ekoloji sosiologiya elminin də yaranmasını vurğuladı.
Açılış nitqində natiqlər-cəmiyyətin təbiətə qlobal miqyaslı təsiri nəticəsində bir sıra elmi fənlərin birləşməsi nəticəsində xüsusi elm kimi meydana çıxan,qarşılıqlı sosial münasibətlərin sosial-ekoloji aspektini öyrənən,insanın, cəmiyyətin, texnikanın, mədəniyyətin, təbiətin qarşılıqlı təsirini sistemli şəkildə tədqiq edən elmi istiqamətlərin formalaşmasını, bu sahələrin birgə fəaliyyətinin önəmiyini vurğuladı.
Dəyirmi masada COP29-un BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə yüksək səviyyəli çempionu, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Nigar Arpadarai, COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü, "Sağlamlığa Xidmət" İctimai Birliyinin icraçı direktoru direktoru, deputat Pərvanə Vəliyeva, Milli Məclisinin “Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Sadiq Qurbanov, COP29-un Təşkilat Komitəsinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin icraçı direktoru Aygün Əliyeva və başqaları məruzə ilə çıxış etdi.
COP29-un BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə yüksək səviyyəli çempionu Nigar Arpadarai öz çıxışında bildirdi ki, İqlim problemlərinin fəsadları ilə mübarizənin təşkili- elmin gücü olmadan qeyri-mümkündür. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq üçün elmi kadrların hazırlanması ilk prioritetlər sırasındadır. Alimlərin artıq planetə zərər verə biləcək nəticələrin astanasında olduğumuzu sübut edib. İqlim dəyişiklikləri ilə əlaqədar ən son elmi biliklərin qlobal siyasətə təsirini gücləndirmək vacibdir. Bizə bu istiqamətdə beynəlxalq elmiəməkdaşlıq lazımdır. Ölkələr ən yaxşı təcrübələri bölüşmək üçün birlikdə fəaliyyət göstərməlidir. Akademik və tədqiqat əməkdaşlıqları iqlim araşdırmalarının önündə gedir. İqlim tədqiqatlarına və inkişafına maliyyələşdirmənin artırılması, bu tədqiqatlara əlçatanlığın təmin olunması lazımdır."
COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü, "Sağlamlığa Xidmət" İctimai Birliyinin icraçı direktoru,deputat Pərvanə Vəliyeva-COP29,vətəndaş cəmiyyəti, insan hüquqları və ətraf mühitlə bağlı çıxışında bir sıra vacib məqamlara toxundu. Vətəndaş cəmiyyəti və icma təşkilatları COP29 prosesinin daha inklüziv olmasında, effektiv və ədalətli qərarların qəbul edilməsinin təşviqində mühüm rol oynamasının önəmini vurğuladı. Ölkəmizin və BMT-nin vətəndaş cəmiyyətinin COP29 Təşkilat Komitəsində təmsil olunaraq maraqlarını ön plana çıxarmağa, iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənənlərin ehtiyaclarının dinlənilməsini və həll olunmasını təmin etmək yönündə qətiyyətli olmasını bildirdi. Vətəndaş cəmiyyəti olaraq bütün maraqlı tərəflərin COP29-a konfransının ölkədə və regionda sağlam ekosistemin yaradılmasına böyük töhfə olacağına əminliyini ifadə etdi.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi İH üzvü,prof. Tahirə Allahyarova, “İqlim geosiyasəti”Azərbaycanın yaşıl keçidlə bağlı qlobal təşəbbüslərinə qarşı kampaniyanın pərdəarxası”mövzusuna toxunaraq, bəlli xarici mənbələrdən qaynaqlanan dezinformasiya hücumlarına toxundu. Prosesin arxasında başlıca qüvvə kimi revanşist erməni diasporun və havadar ölkələrin durmasını diqqətə çatdırdı.
Mövzu ətrafında çıxışlarda: İqlim böhranının həllində elmi-təsdqiqat əsaslı çıxış yollarının müəyyən edilməsi, yaşıl strategiya və iqlim dəyişikliyinin idarə edilməsi üçün sosial elmlərin vəzifələri və töhfələri yeni sosial-iqtisadi “yaşıl paradiqmanın” siyasi, hüquqi və praktiki əsasları,burada tədqiqat və əməkdaşlıq önəmli rolunu, tədqiqatların effektiv iqlim fəaliyyətinin alternativi olmayan təməli olması, iqlim dəyişikliyinin azaldılması yönündə milli strategiyalar və proqramların hazırlanması və müzakirəsi üçün STM-də növbəti tədbirlərin təşkili və s.məsələlər toxunulub.
Tədbir iştirakçıları İqlim dəyişiliyi sahəsində Azərbaycanın qlobal təşəbbüslərinin həyata keçirilməsi və dünyay çatdırılması üçün Dövlət qurumlarının, Vətəndaş Cəmiyyətinin, elmi-tədqiqat ictimaiyyətinin sıx əməkdaşlığının formalaşdırılması yönündə səylərin ortaya qoyulacağını, ölkəmizdə iqlim siyasıtinin,təbiətin qorunmasının,dekarbonizasiya siyasətinin təkmilləşdirilməsi üçün birgə və faydalı layihələrin həyata keçiriləcəyinə əminliyini bildirib.
22 oktyabr, 2024-cü il tarixində Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi və AMEA Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun birgə təşkilatçılığı ilə dəyirmi masa keçirilib.
Dəyirmi masanın mövzusu “COP29- Yaşıl strategiya, iqlim dəyişikliyi və sosial elmlər: çağırışlar, vəzifələr” məsələsinə həsr edilib.
Dəyirmi masanı giriş nitqləri ilə Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin (STM)İdarə Heyətinin sədri, Milli Məclisin Komitə sədri Zahid Oruc və AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun direktoru, professor İlham Məmmədzadə açıb.
STM rəhbəri Zahid Oruc “COP29: Qlobal İqlim böhranının həlli yönündə Azərbaycanda sosial elmlərin interdissiplinar əməkdaşlıq məsələləri” mövzusuna toxunaraq qeyd edib ki, iqlim dəyişikliyinin aparıcı səbəblərı sırasında insan amili,başqa sözlə sosial amillər durur. Bu baxımdan qlobal iqlim böhranından çıxış yolunun axtarılmasında da ictimai elmlərin qarşılıqlı əməkdaşlığı,birgə tədqiqatların təşkili böyük səmərə verə bilər. Bu sosioloji tədqiqatlar, iqtisadi artımın karbon emissiyalarına, urbanizasiyaya, mal və xidmətlərin istehlak modellərinə, demoqrafik tendensiyalara, qlobal bərabərsizliyə,ekoloji mühitin çirklənməsinə qarşılıqlı təsirinin öyrənilməsi, müvafiq olaraq, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə həlledici sahəyə çevrilir.
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun direktoru, professor İlham Məmmədzadə “COP29: Yaşıl enerjiyə keçid və ekoloji sosoiologiyanın problemləri” mövzusunda çıxış edərək, insan və təbiətin münasibətlərinin elmi və praktiki problemlərinin tədqiq edən ayrıca elm sahələrinin yaranma tarixinə toxundu.
XX əsrdən etibarən insanların antropogen və texnogen fəaliyyətinin təsiri nəticəsində ətraf mühitin, onun amillərinin, təbii sərvətlərin, biosferin, ekosistemlərin, flora və faunanın normal ahənginin pozulması baş vermiş və beləliklə, ciddi ekoloji disbalans yaranması, ekoloji problemlərin daha da kəskinləşməsi fonunda ötən əsrdən etibarən sosial ekologiyanın yaranıb inkişaf etməsinə diqqəti cəlb etdi. Daha sonra sosial ekologiya elmi çərçivəsində- bəşəriyyətin qlobal problemləri kontekstində cəmiyyət, təbiət və insan arasında spesifik əlaqələri empirik tədqiq edən, nəzəri cəhətdən ümumiləşdirən, sosiologiyanın metodlarını tətbiq etməklə daha dərin tədqiqatlar aparmağa imkan verən ekoloji sosiologiya elminin də yaranmasını vurğuladı.
Açılış nitqində natiqlər-cəmiyyətin təbiətə qlobal miqyaslı təsiri nəticəsində bir sıra elmi fənlərin birləşməsi nəticəsində xüsusi elm kimi meydana çıxan,qarşılıqlı sosial münasibətlərin sosial-ekoloji aspektini öyrənən,insanın, cəmiyyətin, texnikanın, mədəniyyətin, təbiətin qarşılıqlı təsirini sistemli şəkildə tədqiq edən elmi istiqamətlərin formalaşmasını, bu sahələrin birgə fəaliyyətinin önəmiyini vurğuladı.
Dəyirmi masada COP29-un BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə yüksək səviyyəli çempionu, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Nigar Arpadarai, COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü, "Sağlamlığa Xidmət" İctimai Birliyinin icraçı direktoru direktoru, deputat Pərvanə Vəliyeva, Milli Məclisinin “Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Sadiq Qurbanov, COP29-un Təşkilat Komitəsinin üzvü, Azərbaycan Respublikası Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin icraçı direktoru Aygün Əliyeva və başqaları məruzə ilə çıxış etdi.
COP29-un BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə yüksək səviyyəli çempionu Nigar Arpadarai öz çıxışında bildirdi ki, İqlim problemlərinin fəsadları ilə mübarizənin təşkili- elmin gücü olmadan qeyri-mümkündür. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq üçün elmi kadrların hazırlanması ilk prioritetlər sırasındadır. Alimlərin artıq planetə zərər verə biləcək nəticələrin astanasında olduğumuzu sübut edib. İqlim dəyişiklikləri ilə əlaqədar ən son elmi biliklərin qlobal siyasətə təsirini gücləndirmək vacibdir. Bizə bu istiqamətdə beynəlxalq elmiəməkdaşlıq lazımdır. Ölkələr ən yaxşı təcrübələri bölüşmək üçün birlikdə fəaliyyət göstərməlidir. Akademik və tədqiqat əməkdaşlıqları iqlim araşdırmalarının önündə gedir. İqlim tədqiqatlarına və inkişafına maliyyələşdirmənin artırılması, bu tədqiqatlara əlçatanlığın təmin olunması lazımdır."
COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü, "Sağlamlığa Xidmət" İctimai Birliyinin icraçı direktoru,deputat Pərvanə Vəliyeva-COP29,vətəndaş cəmiyyəti, insan hüquqları və ətraf mühitlə bağlı çıxışında bir sıra vacib məqamlara toxundu. Vətəndaş cəmiyyəti və icma təşkilatları COP29 prosesinin daha inklüziv olmasında, effektiv və ədalətli qərarların qəbul edilməsinin təşviqində mühüm rol oynamasının önəmini vurğuladı. Ölkəmizin və BMT-nin vətəndaş cəmiyyətinin COP29 Təşkilat Komitəsində təmsil olunaraq maraqlarını ön plana çıxarmağa, iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənənlərin ehtiyaclarının dinlənilməsini və həll olunmasını təmin etmək yönündə qətiyyətli olmasını bildirdi. Vətəndaş cəmiyyəti olaraq bütün maraqlı tərəflərin COP29-a konfransının ölkədə və regionda sağlam ekosistemin yaradılmasına böyük töhfə olacağına əminliyini ifadə etdi.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi İH üzvü,prof. Tahirə Allahyarova, “İqlim geosiyasəti”Azərbaycanın yaşıl keçidlə bağlı qlobal təşəbbüslərinə qarşı kampaniyanın pərdəarxası”mövzusuna toxunaraq, bəlli xarici mənbələrdən qaynaqlanan dezinformasiya hücumlarına toxundu. Prosesin arxasında başlıca qüvvə kimi revanşist erməni diasporun və havadar ölkələrin durmasını diqqətə çatdırdı.
Mövzu ətrafında çıxışlarda: İqlim böhranının həllində elmi-təsdqiqat əsaslı çıxış yollarının müəyyən edilməsi, yaşıl strategiya və iqlim dəyişikliyinin idarə edilməsi üçün sosial elmlərin vəzifələri və töhfələri yeni sosial-iqtisadi “yaşıl paradiqmanın” siyasi, hüquqi və praktiki əsasları,burada tədqiqat və əməkdaşlıq önəmli rolunu, tədqiqatların effektiv iqlim fəaliyyətinin alternativi olmayan təməli olması, iqlim dəyişikliyinin azaldılması yönündə milli strategiyalar və proqramların hazırlanması və müzakirəsi üçün STM-də növbəti tədbirlərin təşkili və s.məsələlər toxunulub.
Tədbir iştirakçıları İqlim dəyişiliyi sahəsində Azərbaycanın qlobal təşəbbüslərinin həyata keçirilməsi və dünyay çatdırılması üçün Dövlət qurumlarının, Vətəndaş Cəmiyyətinin, elmi-tədqiqat ictimaiyyətinin sıx əməkdaşlığının formalaşdırılması yönündə səylərin ortaya qoyulacağını, ölkəmizdə iqlim siyasıtinin,təbiətin qorunmasının,dekarbonizasiya siyasətinin təkmilləşdirilməsi üçün birgə və faydalı layihələrin həyata keçiriləcəyinə əminliyini bildirib.
Sülh danışıqları fonunda guya Azərbaycanın hücum edəcəyi ilə bağlı Ermənistanın ortaya atdığı ididalar iki hədəfə hesablanıb. İlk növbədə beynəlxalq ictimaiyyəti Azərbaycanın əleyhinə çevirmək istəyirlər. Rəsmi İrəvan siyasi müstəvidə üstünlük qazanmaq arzusundadır. Erməni tərəfi sülh sazişini öz maraqları çərçivəsində imzalanması niyyətindədir. Sözsüz ki, Bakı bundan imtina edir.
Bunu Teleqraf.com-a siyasi şərhçi Asif Nərimanlı deyib.
“Ermənistan Azərbaycan ətrafında müəyyən “kampaniya” aparmaqla ona təzyiq edəcəyini düşünür. Beynəlxalq tərəfdaşların da rəsmi Bakını sülh məsələsində tez qərar verməyə vadar edəcəyi ehtimal edilir. Bununla bağlı mümkün qədər sülh məsələsində Azərbaycanın mövqeyi yanlış formada təqdim edilir”, - deyə o əlavə edib.
Siyasi şərhçi Azərbaycanın sülh müqaviləsində bütün məsələlərin həlli ilə bağlı konkret mövqeyə sahib olduğunu söyləyib:
“Azərbaycanın Ermənistana hücum edəcəyini gündəmə gətirməklə rəsmi İrəvan Bakının mövqeyini bir qədər arxa plana keçirməyə çalışır. Bakının məhz müharibə etmək üçün Ermənistanın istədiyi sülh müqaviləsindən imtina edir görüntüsü yaratmaq niyyətləri var”.
Asif Nərimanlıya görə, Ermənistan şərti sərhəddə təxribatlar törətməklə Azərbaycanı hücum edən tərəf kimi göstərməyə də cəhd edə bilər:
“Çünki Ermənistanın təxribatlarına Bakının adekvat reaksiyası qaçılmaz olacaq. Bu halda erməni tərəfi məhz Azərbaycanı hücum edən tərəf kimi beynəlxalq icitmaiyyətə təqdim etməyə çalışacaq. COP29-un Bakıda keçirildiyi ərəfədə bu cür məsələlər üzərində manipuliyasiya etmək niyyətləri açıqdır. Beynəlxalq diqqətin Azərbaycanda olması fonunda erməni tərəfi bunu öz tərəfinə yönəltmək üçün hər cür vasitəyə əl atacaq”.
ABŞ və Qərbin dəstəklədiyi gürcü müxalifəti seçkilərdə qalib gələrsə, yaxud kütləvi iğtişaşlar və “rəngli inqilab” ssenarisi üzrə hakimiyyəti ələ keçirə bilərsə, onda Cənubi Qafqazda daha fərqli və təhlükəli situasiya yaranacaq... Belə ki, bu halda, Ermənistanla yanaşı, Gürcüstana da nəzarəti ələ keçirəcək ABŞ və Qərbin Cənubi Qafqazda təsir dairəsi genişlənmiş olacaq və bundan ən çox rəsmi İrəvan revanşist məqsədlərlə faydalanmağa çalışacaq...
"Yeni Müsavat" bildirir ki, Cənubi Qafqaz yeni mərhələyə keçid ərəfəsinə yaxınlaşır. Bu keçid mərhələsinin keyfiyyat və məzmunu böyük ölçüdə Cənubi Qafqazda sülh prosesinin gələcək taleyindən birbaşa asılıdır. Belə ki, əgər, Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması reallığa çevrilərsə, regional sabitlik və inkişaf perspektivlərinin ön plana keçirilməsi təmin ediləcək. Və Cənubi Qafqaz yeni mərhələdə daha çox geoiqtisadi layihələrin icra edilərək, böyük inkişaf dövrü keçirən regiona çevrilə bilər.
Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, bunun tamamilə əksi də baş verə bilər. Belə ki, Ermənistan sülh prosesindən yayınmaqda davam edərsə, Cənubi Qafqazda hərbi-siyasi gərginlik qaçılmaz ola bilər. Bu haldasa, regionda hətta yeni savaşın baş vermə ehtimalı ön plana keçər, geopolitik xaos təhlükəsi reallığa çevrilər. Və Cənubi Qafqazın məhz belə təhlükəli situasiya ilə qarşı-qarşıya qalmasında maraqlı olan regiondan kənar güclər də mövcuddur.
Məsələ ondadır ki, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa israrla Cənubi Qafqaza yerləşərək, bu regionda geopolitik oyunçuya çevrilməyə can atır. Üstəlik, Cənubi Qafqaza heç bir aidiyyatı olmayan bu beynəlxalq güclər bu regionda öz hədəflərinə çatmaq üçün məhz Ermənistanı “geopolitik alət” olaraq, seçiblər. Bu regionda sülh prosesinin uğur qazanmasında maraqlı olmayan ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa yeni savaş vəziyyətinin yaradılması üçün Ermənistanı silahlandırır, bu ölkəni hərbi-siyasi avantüralara cəsarətləndirir. Və bu baxımdan, indi Cənubi Qafqaz üçün əsas təhlükə məhz “Qərb üçlüyü”nün regional hədəflərindən qaynaqlanır.
Maraqlıdır ki, Cənubi Qafqaza nəzarət uğrunda mübarizə son vaxtlar amansız xarakter almağa başlayıb. ABŞ və Qərbin Rusiya ilə qarşıdurmasının əhatə dairəsi də genişlənməkdə davam edir. Hər halda, Qərb siyasi dairələri bu qarşıdurmada yalnız Ermənistana nəzarət imkanları ilə kifayətlənmək niyyətindən uzaqdırlar. Və indi Qərb siyasi dairələrinin əsas hədəfləri sırasına Gürcüstan da yerləşdirilib.
Xüsusilə də, rəsmi Tiflisin “xarici agentlər” barədə qanunu qəbul edərək, Gürcüstan parlamentində təsdiqlətməsindən sonra ABŞ və Qərbin bu ölkəyə münasibəti radikallaşıb. Hətta son vaxtlar Qərb siyasi dairələrinin Gürcüstana qarşı aqressiv mövqedən çıxış etməyə üstünlük vermələri də müşahidə olunur. Hər halda, rəsmi Tiflisə qarşı sanksiyaların gündəmə gətirilməsi, Gürcüstanın Avropa Birliyinə inteqrasiya prosesi üzrə müzakirələrin tamamilə dayandırılması, maliyyə dəstəyinin dayandırılması olduqca ciddi və sərt addımlardır. Və rəsmi Tiflisin Qərbdən gələn bu təzyiqlərə tab gətirməsi o qədər də asan deyil.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda rəsmi Tiflisə qarşı xarici və daxili təzyiqlər tədricən mərkəzləşdirilmiş prosesə çevrilməyə də başlayıb. Belə ki, ABŞ və Qərb Gürcüstandakı təsir dayaqlarını hərəkətə gətirməyə cəhd göstərir. Əsas məqsəd isə yaxın günlərdə keçiriləcək növbəti parlament seçkiləri ərəfəsində Gürcüstanda hakimiyyətdə olan “Gürcü arzusu” Partiyasına qarşı ölkədaxili etiraz dalğasını maksimum həddə çatdırmaqdan ibarətdir. Və bununla da, Gürcüstanda “seçki inqilabı”nın törədilməsinə cəhd göstərildiyi artıq inkaredilməz reallıqdır.
Ona görə də hesab etmək olar ki, Gürcüstanda keçiriləcək növbəti parlament seçkilərinin yekun nəticələri yalnız bu ölkənin deyil, eləcə də, bütövlükdə Cənubi Qafqazın gələcək taleyinə birbaşa təsir göstərə bilər. Belə ki, əgər, “Gürcü arzusu” Partiyası qalib gələrsə və hakimiyyətini qorumağı bacararsa, bu halda, ABŞ və Qərbin Cənubi Qafqaza yerləşmək cəhdləri müəyyən problemlərlə üzləşə bilər. Belə olacağı təqdirdə, ABŞ və Qərbin Ermənistanı “geopolitik alət” kimi gücləndirmək cəhdləri də öz effektivliyini itirməyə başlayacaq.
Təbii ki, əgər, hadisələr bu ssenari üzrə inkişaf edərsə, onda, rəsmi İrəvan Cənubi Qafqazda ABŞ və Qərbin for-postu funksiyalarını yerinə yetirməkdə çətinlik çəkəcək. Ona görə də, regionda Qərbin dayaq məntəqəsi olaraq, təklənmiş və ümid etdiyi dəstəyi tam ala bilməyən Ermənistan Azərbaycanla yekun sülh sazişini rəsmi Bakının şərtləri çərçivəsində imzalamaq məcburiyyətində qalacaq. Və bu, həm də Azərbaycanın böyük geopolitik qələbəsi anlamı daşıyacaq.
Ancaq ABŞ və Qərbin dəstəklədiyi gürcü müxalifəti seçkilərdə qalib gələrsə, yaxud kütləvi iğtişaşlar və “rəngli inqilab” ssenarisi üzrə hakimiyyəti ələ keçirə bilərsə, onda Cənubi Qafqazda daha fərqli situasiyanın yaranacağı qətiyyən şübhə doğurmur. Belə ki, bu halda, Ermənistanla yanaşı, Gürcüstana da nəzarəti ələ keçirəcək ABŞ və Qərbin Cənubi Qafqazda təsir dairəsi genişlənmiş olacaq. Və bundan ən çox Ermənistan faydalanmağa çalışacaq.
Məsələ ondadır ki, ABŞ və Qərbin Cənubi Qafqazda mövqelərinin genişlənməsi və möhkəmlənməsi Ermənistanı yeni revanş hədəfli savaşa cəsarətləndirə bilər. Qərb siyasi dairələrinin elə indidən savaşa hazırladığı Ermənistanın təhlükəli təxribatlara əl ata biləcəyi qətiyyən istisna deyil. Yəni, ABŞ və Qərb üçün Cənubi Qafqazda yeni savaşın törədilməsi və regional xaosun yaradılması imkanları genişlənə bilər. Və bu baxımdan, Gürcüstanda keçiriləcək növbəti parlament seçkilərinin yekun siyasi nəticələri indi bütövlükdə Cənubi Qafqaz regionu üçün taleyüklü xarakter daşıyır.
Noyabrın 5-nə qədər Zəngəzur dəhlizi adlanan yolu açmağa çalışacaqlar.
Publika.az xəbər verir ki, bu barədə erməni politoloq Alen Gevondyan deyib.
Gevondyan iddia edir ki, dəhlizin açılması istiqamətində addımlar oktyabrın 26-dan noyabrın 5-nə qədər sürətlənəcək və 5 noyabr tarixinə qədər dəhliz açılacaq.
“Ermənistan hakimiyyəti müqavimət resurslarının olmadığını əsas gətirəcək, bu prosesə etiraz etməyəcək. Onu da qeyd edim ki, Ermənistanın geosiyasi əhəmiyyəti Zəngəzur bölgəsidir. Bu bölgə ilə əlaqəmiz itərsə, Ermənistan sıradan bir əraziyə çevriləcək”, - erməni politoloq vurğulayıb.
Dünyada hərbi xərclərdə artım var, lakin onun milli ÜDM-dəki payı azalır. Bu barədə Avstraliya İqtisadiyyat və Sülh İnstitutunun (IEP) hesabatında qeyd olunub."Hərbiləşmədə müasir tendensiyalar" adlı hesabatda vurğulanır ki, bu gün planetdə İkinci Dünya Müharibəsindən bəri maksimum sayda - 59 hərbi münaqişə var. 2024-cü ildə 92 ölkə bu və ya digər şəkildə öz ərazilərindən kənarda silahlı münaqişələrə cəlb olunub.
Keçmiş SSRİ dövlətləri arasında Ermənistan (4,2%) və Azərbaycan (3,8%) siyahıda daha yüksək yerdə qərarlaşıb.
Qeyd edək ki, 2025-ci ilin dövlət büdcəsində Prezident İlham Əliyevin göstərişinə əsasən büdcənin müdafiə və təhlükəsizlik xərcləri 1 milyard 738 milyon manat artırılaraq 8 milyard 396,3 milyon manata çatdırılıb.
Buna əsas səbəb Ermənistanın genişmiqyaslı militarizasiya siyasətinə cavab tədbirlərinin görülməsi ehtiyacı göstərilir.
Son vaxtlar Ermənistan intensiv şəkildə silahlanır. Xüsusən də Ermənistan Qərb dövlətlərinin, ilk növbədə Fransa və ABŞ-ın dəstəyi ilə silahlandırılır. Bu ölkələrlə yanaşı Ermənistan Hindistandan da çox sayda silah tədarükünü həyata keçirir. Son olaraq KİV-də Ermənistanın Hindistandan "Pralay" raketləri almağı planlaşdırdığı barədə məlumatlar yayılıb.
Məlumata görə, "Pralay" taktiki ballistik raketləri düşmənin raket əleyhinə müdafiə sistemlərindən yan keçmək üçün manevr edə bilir. "Pralay" raketi 150-500 km uçuş məsafəsinə malikdir və mobil buraxılış qurğusundan buraxıla bilər.
"Pralay" raketlərinin seriyalı istehsalına 2023-cü ildə başlanılıb. Hazırda Hindistan onları ilk növbədə Çinlə sərhəddə yerləşdirir.
Ehtiyatda olan polkovnik, hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov bildirir ki, Ermənistanın hərbi xərclərini artırması yaxşı hal deyil: "Bu Azərbaycan üçün narahatlıq yaradan məqamdır. Xüsusən də son olaraq Hindistandan almaq istədikləri raketlərin maksimum uçuş məsafəsinin 500 km olması diqqətə alınmalıdır. Hesab edirəm ki, Hindistanın bu tip raketləri Ermənistana satması ilə bağlı yaxın vaxtlarda qərar veriləcək. Amma Azərbaycan prosesləri diqqətlə izləyir və hərbi xərclərini artırır. Təhlükələri lokallaşdırmaq üçün işlər görülməlidir. Təəssüf ki, Ermənistanı silahlandıran ölkələr regionda gərginliyə səbəb olacağının nəzərə almırlar. Amma qeyd etməliyəm ki, Ermənistanın silahlandırlması bundan sonra da davam edəcək".
"Azərbaycan artıq Ermənistanın silahlanmasına qarşı adekvat addımlar atmağa başlayıb. Xüsusən də, Pakistan istehsalı olan təyyarələr, İtaliya istehsalı olan hərbi yük təyyarələri alınıb, hava hücumundan müdafiə sistemləri yenilənir və yeni silahlar Azərbaycan ordusunun arsenalına daxil edilir. Hərbi xərclərin artırılması da Ermənistanın artan silahlanmasına qarşı Azərbaycanın gördüyü tədbirlərdən biridir. Azərbaycan hökuməti daha modern hava hücumundan müdafiə sistemlərinin alınması ilə strateji obytektlərin və böyük şəhərlərin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi güdür. Azərbaycan Ermənistan silahlanmasına seyrçi qalmır", ekspert vurğualyıb.
Üzeyir Cəfərov deyir ki, Ermənistan işğalçı ölkə olduğu üçün onun bu şəkildə silahlandırılması beynəlxalq hüquqa da ziddir: "Amma beynəlxalq hüquq ölü vəziyyətdədir və hazırda bu prosesin qarşısını almaq iqtidarında deyil".
Millət vəkili Aydın Mirzəzadə deyir ki, Ermənistan 44 günlük müharibədən özü üçün ciddi nəticələr çıxarmalı idi:
"Biz isə görürük ki, Ermənistan yenidən hərbiləşmə yolunu tutub. Bu nə Ermənistan cəmiyyətinə, nə də dövlətinə fayda gətirəcək. Yaxşı olardı ki, Ermənistan silahlanmaya xərclərdiyi pulu ölkəsinin sosial problemlərinin həllinə yönəltsin. Azərbaycan Ermənistanın sürətli silahlanmasına qarşı lazımi tədbirlər görür".
Millət vəkili qeyd edib ki, Ermənistan hər hansı hərbi təxribat törədərsə, Azərbaycan ordusu artıqlaması ilə cavabını verəcək gücdədir:
"Rəsmi Bakı regionda dinc münasibətlərin qurulmasının tərəfdarıdır. Amma bu cür silahlanma fəaliyyəti Azərbaycanı məcbur edir ki, öz hərbi arsenalını daim yeni silahlarla zənginləşdirsin. Bu, milli təhlükəsizliyin təminatı üçün vacib amildir. Bu gün Azərbaycan və Ermənistanı sülhə çağıran, eyni zamanda Ermənistanı silahlandıran ölkələr qeyri-səmimi davranış sərgiləyirlər. Hindistanın, Fransanın, ABŞ-nin və digər ölkələrin Ermənistana hərbi dəstəyi Ermənistanda revanşizmin alovlanmasına gətirib çıxarır ki, bu da sülhə yaxın olan tərəfləri yenidən hərbi toqquşma riski ilə üz-üzə qoyur".
SPUTNİK.az
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti Cozef Bayden Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə məktub ünvanlayıb.
Məktubda deyilir:
"Hörmətli cənab Prezident,
İki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına xidmət edəcək sülh sazişinin yekunlaşdırılması istiqamətində ölkənizin və Ermənistanın əldə etdiyi davamlı tərəqqidən məmnunam. Sizi əmin etmək istəyirəm ki, ABŞ əsrlər boyu davam edən münaqişəyə nəhayət son qoyacaq Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dayanıqlı və ləyaqətli sülhün əldə edilməsinə dəstək verməyə hazırdır.
Sülh sazişi Azərbaycanın suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi ilə yanaşı, bütün regionu transformasiya edəcək, Avropa və Mərkəzi Asiya arasında daha çox ticarətə, sərmayə qoyuluşuna və bağlılığa xidmət göstərək. Dünyanın diqqəti COP29 ilə bağlı Bakıya yönəldiyi bir vaxtda qlobal ictimaiyyətə sülhə sadiqliyinizi nümayiş etdirmək üçün misilsiz imkana maliksiniz. Bildiyiniz kimi, sülh sazişinin razılaşdırılmamış bəndlərinə dair işin yekunlaşdırılması hər iki tərəfdən kreativlik və güzəşt tələb edəcək. Lakin əminəm ki, bu imkandan yararlanmağa davam edəcəksiniz. Mən Sizi cari ildə sazişi yekunlaşdırmağa dəvət edirəm.
Bu məsələyə dəstək verməyə sadiq olduğumu bildirmək istəyirəm. Mənim administrasiyam sülhə yol açacaq cəsarətli təşəbbüslərin irəli sürülməsinə hazırdır. Xahişimlə xüsusi köməkçim, Avropa üzrə baş direktor Maykl Karpenter atmağa hazır olduğumuz müəyyən addımlarla bağlı Sizi məlumatlandıracaq və Ermənistanla müzakirələrə dair Sizin mövqeyinizi öyrənəcək.
Ümid edirəm ki, birgə firavanlıq və ümumi xeyir naminə regiona dair yeni kursun seçilməsi üçün bu fürsətdən yararlanacaqsınız".