 |
|
BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasında (COP29) iştirak etmək üçün Azərbaycanda səfərdə olan dünya təşkilatının 79-cu Baş Assambleyasının prezidenti Filemon Yanq sammitdə “insanların ehtiyaclarını təmin edən iqlim maliyyələşməsi üçün yeni bir yolun müəyyən edilə biləcəyini” bildirib.
Bu barədə Kamerunun keçmiş baş naziri sosial şəbəkədə yazıb.
“COP29 üçün gözəl Bakıya, Azərbaycana gəlmişəm, burada məni Azərbaycan Respublikasının səhiyyə naziri […] Teymur Musayev, BMT-dəki daimi nümayəndə səfir Yaşar Əliyev və Azərbaycanda BMT-nin rezident əlaqələndiricisi […] Vlandanka Andreyeva qarşılayıblar”, – BA-nın prezidenti qeyd edib.
“Məsələnin çox ciddi” olduğunu vurğulayan siyasətçi “birlikdə adaptasiya, dayanıqlılıq və ən çox təsirlənən insanların ehtiyaclarını təmin edən iqlim maliyyələşməsi üçün yeni bir yol müəyyən edə biləcəklərini” bildirib.
“Təcili iqlim fəaliyyətinə olan sadiqliyimizi yeniləyək. Qarşıdakı müzakirələri səbirsizliklə gözləyirəm”, – Yanq nəql edib.
Tariximizin şanlı səhifələrini yaşadan Zəfər Günü və Dövlət Bayrağı Günü ilə əlaqədar qeyri-iş günləri olaraq müəyyən edilmiş 08-13 noyabr 2024-cü il tarixlərində bankların və "Azərpoçt" MMC-nin bir sıra filial və şöbələri, habelə valyuta mübadilə məntəqələri fəaliyyət göstərəcəklər.
Bu barədə Azərbaycan Mərkəzi Bankı xəbər verir.
Bildirilib ki, qeyd olunan qeyri-iş günlərində əhalinin və ölkəmizi ziyarət edən qonaqların valyuta mübadiləsi xidmətlərinə davamlı çıxış imkanlarının təmin edilməsi məqsədilə ümumilikdə 19 bankın 180 xidmət nöqtəsi (o cümlədən, 5 bank üzrə 12 xidmət nöqtəsi 24 saat rejimində olmaqla), "Azərpoçt" MMC-nin 68 şöbəsi, eləcə də valyuta mübadiləsinə lisenziya almış valyuta mübadiləsi məntəqələri müştərilərə xidmət göstərəcək.
Həmçinin noyabr ayında əlamətdar günlərin və COP29 tədbirinin təsadüf etdiyi qeyri-iş günlərində Mərkəzi Bankın 966 Qaynar xətti vətəndaşlara 09:00-18:00 saatları (13:00-14:00 fasilə) ərzində xidmət göstərməyə davam edəcək.
Qeyri-iş günlərində müvafiq maliyyə institutlarının iş qrafiki ilə bağlı məlumatı aşağıdakı keçidlərdən əldə etmək mümkündür:
Banklar
"Azәrpoçt" MMC
Valyuta mübadilə məntəqələri
Qeyd edək ki, iqlim dəyişikliyinə qarşı beynəlxalq fəaliyyətin təşviq olunmasında əsas platforma kimi çıxış edəcək COP29 konfransının keçiriləcəyi məkanlarda bankların ATM və POS-terminal infrastrukturunun davamlı fəaliyyətinin təmin olunması diqqət mərkəzində saxlanılacaq.
Bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycana 1 412 882 əcnəbi turist gəlib və bu göstərici ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 35,3% və ya 368 601 turist çox olub.
Media Təhlil Mərkəzi xəbər verir ki, 2024-cü ilin ilk 9 ayında ölkəmizə gələn turistlərin 59,5%-ni və ya 840 074 nəfərini kişi turistlər təşkil edib.
Ötən ilin eyni dövründə isə bu göstərici 63,7%-ə bərabər olub.
Əlavə məlumat üçün bildirək ki, cari ilin ilk 9 ayında Azərbaycana gələn kişi turistlərin sayı 26,3% və ya 174 960 nəfər, qadın turistlərin sayı isə 51,1% və ya 193 641 nəfər artıb.
Rəsmi rəqəmlər göstərir ki, cari ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycana gələn əcnəbi şəxslərin böyük hissəsini Rusiya vətəndaşı olan turistlər təşkil edib. Ölkəmizə təşrif buyuran rusiyalı turistlərin sayı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 22,7% və ya 87 972 nəfər artaraq 475 834 nəfərə bərabər olub.
Azərbaycana gələn əcnəbi turistlər arasında ikinci sırada hindistanlı turistlər yer alıb. Onların sayı rekord səviyyədə, yəni 134,3% və ya 101 093 nəfər artaraq 176 355 nəfərə çatıb.
İlk üçlüyü 118 380 turist ilə Türkiyə vətəndaşları qapayır. Türkiyəli turistlərin sayı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 22,8% və ya 21 984 nəfər artıb.
Qeyd: Hesabat dövründə Azərbaycana gələn xarici ölkə turistlərinin ilk onluğunu təşkil edən ölkələrə diqqət etsək, bu il ölkəmizə gələn turist sayının ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə artdığını görərik.
Dövlət Statistika Komitəsinin açıqladığı rəsmi məlumatlara görə, cari ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkəmizə gələn xarici turistlər ortalama olaraq Azərbaycanda 5,56 gün keçiriblər.
Bu göstərici üzrə ilk pilləni digər ölkələr ilə böyük fərqlə Qətərdən gələn turistlər tutub. Qətərli turistlərin ölkəmizdə keçirdikləri ortalama gün sayı 9,17-ə bərabər olub. İkinci sırada 6,76 gün ilə Bəhreyn vətəndaşı olan turistlər qərarlaşıb.
Cari ilin ilk 9 ayında ölkəmizdə ən az gün keçirən turistlər Cənubi Koreyadan olanlardır. Bir Cənubi Koreyalı turist ölkəmizdə ortalama 3,64 gün keçirib.
Azərbaycana gələn əcnəbi turistlər arasında “işgüzar” məqsədlə gələnlərin 24,3%-ni və ya 37 578 nəfərini rusiyalı, 15,2%-ni və ya 23 420 nəfərini türkiyəli turistlər təşkil edib. Növbəti üç sırada ardıcıl olaraq Çin, Qazaxıstan və Pakistandan olan turistlər qərarlaşıb.
“İstirahət, əyləncə” məqsədilə Azərbaycana gələnlərin 28,5%-ni təşkil edən Rusiya vətəndaşları ilk sırada yer alıb və onların sayı 283 652 nəfərə bərabər olub. 168 151 nəfər və ya 16,9% pay sahibi olan hindistanlı turistlər ikinci yerdə qərarlaşıblar. Növbəti üç pilləni ardıcıl olaraq, Səudiyyə Ərəbistanı, Türkiyə və Pakistan vətəndaşları təşkil edib.
“Qohumlara, dostlara baş çəkmək” məqsədilə ölkəmizə gələnlər arasında da rusiyalı turistlər ilk sırada yer alıb. Bu kateqoriyaya daxil olanlar səfər edənlərin 60,9%-ni təşkil edib və onların sayı 128 382 nəfərə bərabər olub.
Bununla yanaşı, Rusiya vətəndaşları “müalicə” məqsədilə ölkəmizə səfər edənlərin sıralamasında da (12 500 nəfər) ilk yeri tutublar. Onlar qeyd olunan məqsədlə ölkəmizə gələn turistlərin 68,1%-ni təşkil ediblər.
Rusiya vətəndaşları “alış-veriş” məqsədilə ölkəmizə gələn turistlər arasında ilk pillədə yer almayıb. 924 nəfər ilə gürcüstanlı turistlər bu kateqoriya üzrə siyahıda birinci sırada qərarlaşıblar. Onların sayı “alış-veriş” məqsədilə ölkəmizə gələn turistlərin 24,4%-ni təşkil edib. Rusiyadan gələnlər isə 797 nəfərlə (21,1%) ikinci yeri tutub.
Cari ilin ilk 9 ayında ölkəmizə gələn turistlər ümumilikdə 2 596 000 700manat pul xərcləyiblər ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 46,7% və ya 826 914 500 manat çoxdur.
Bu xərclərin 32,01%-ni və ya 831 075 400 manatını Rusiya vətəndaşı olan turistlər xərcləyiblər.
İkinci sırada 390 971 200 manat xərc ilə hindistanlı turistlər yer alıb. Onların xərci ümumi xərcin 15,06%-ni təşkil edib.
Üçüncü sırada isə 192 132 800 manat xərc ilə qardaş ölkə Türkiyə vətəndaşları yer alıb. Onların xərci ümumi xərcin 7,4%-nə bərabər olub.
Cari ilin ilk 9 ayında ölkəmizə gələn əcnəbilərin vətəndaşlığına görə ortalama xərclərini müqayisə etsək, ən çox pul xərcləyən turistlərin Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri vətəndaşları, ən az pul xərcləyənlərin isə Gürcüstan vətəndaşları olduğunu görərik. BƏƏ vətəndaşları ölkəmizə səfəri zamanı ortalama olaraq adambaşına 2510 manat, Gürcüstan vətəndaşları isə 1163 manat pul xərcləyiblər.
Ümumilikdə isə ortalama olaraq ölkəmizə səfər edən hər turist 1837 manat pul xərcləyib.
Digər göstəricilər ilə aşağıdakı şəkildən tanış ola bilərsiniz.
ADY bu ilin yanvar-oktyabr aylarında 6 milyon tondan çox tranzit yükü daşıyıb ki, bu da ötən ilin ötən eyni dövrü ilə müqayisədə 7% çoxdur.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, 2024-cü ilin oktyabr ayında daşınan tranzit yüklərin həcmində isə 2023-cü ilin oktyabr ayına nisbətən 14% artım qeydə alınıb.
Ermənistanın Azərbaycandan qaz alışı ehtimalı ilə bağlı müxtəlif və təzadlı məlumatlar yayılır.
yenisabah.az-a müsahibəsində neft-qaz sahəsi üzrə tanınmış ekspert İlham Şaban bildirib ki, hazırkı şəraitdə 2 ölkə arasında belə layihələrin həyata keçirilməsi üçün lazımi infrastruktur yoxdur:
“Qəza rejimində Rusiya 2 dəfə Azərbaycan vasitəsilə Ermənistana qaz ötürüb. Bu zaman şimaldan Gürcüstan üzərindən Ermənistan gələn qaz kəməri zədələnmişdi və təmir aparılırdı. Azərbaycandan Gürcüstana gedən kəmərə qaz vurulub və oradan mavi yanacaq Qardabani qazpaylayıcı şəbəkəsindən Ermənistana ötürüldü. Ancaq sırf Azərbaycan qazının Ermənistana ötürülməsi üçün ilk növbədə alıcı istəyi olmalıdır”.
Ekspert hansısa ölkədən başqa bir ölkəyə qaz idxalının praktiki reallaşması üçün bir neçə addımın atılmalı olduğunu diqqətə çatdırıb:
“Bununla bağlı Azərbaycan tərəfi ilə danışıq aparılmalıdır. Əvvəlcə bu cür layihələrin reallaşma ehtimalları araşdırılır, daha sonra isə dövlətlər və ya şirkətlər arasında niyyət protokolu imzalanır. Daha sonra bu layihənin kommersiya danışıqları üzrə müzakirələr başlayır.
Nəhayət, 4-cü mərhələdə alğı-satqı və onun müddətini bildirən kommersiya sazişi imzalanır. İndi ancaq nəzəri baxımdan Ermənistan tərəfinin Azərbaycandan qaz almaq imkanlarının müzakirəsini görürük. Yəni bunu Nikol Paşinyan və digər Ermənistan rəhbərləri deyir. Bunun əyani olması üçün ən az 4-5 il zaman lazımdır”.
Qeyri-neft sektorunda artım proqnozunun yaxşılaşdırılmasını AMB sədri ev təsərrüfatları və dövlət sektorunda istehlakın artması ilə əsaslandırır
Azərbaycanda uçot dərəcəsi növbəti dəfə dəyişməz saxlanıb. Bu barədə Mərkəzi Bankdan “Yeni Müsavat”a verilən məlumata görə, qurumun İdarə Heyətinin qərarı ilə uçot dərəcəsi 7.25 faiz, faiz dəhlizinin aşağı həddi 6.25 faiz, faiz dəhlizinin yuxarı həddi isə 8.25 faiz səviyyəsində dəyişməz saxlanılıb.
Tənzimləyici bildirir ki, uçot dərəcəsinin dəyişməz saxlanılması ilə bağlı qərar faktiki və proqnozlaşdırılan inflyasiyanın hədəfdə (4±2%) olması, daxili və xarici şəraitin təhlili nəzərə alınmaqla qəbul olunub: “Ötən iclasdan bəri illik inflyasiya hədəf diapazonu (4±2%) daxilində qalıb. Belə ki, 2024-cü ilin sentyabr ayında 12 aylıq inflyasiya 3.5 faiz, ərzaq malları üzrə inflyasiya 2.9 faiz, qeyri-ərzaq malları üzrə 1.9 faiz, xidmətlər üzrə 5.7 faiz təşkil edib. Ərzaq və qeyri-ərzaq inflyasiyasının aşağı olması ümumi inflyasiyanın hədəfdə qalmasını dəstəkləyən əsas amillərdən biri olub. İllik baza inflyasiya isə 2.9 faiz təşkil edib.
İnflyasiyanın xarici fonu ümumilikdə sabitdir. İlin ötən dövründə manatın nominal effektiv məzənnəsinin (2024-cü ilin 10 ayında 4.9 faiz) bahalaşması idxal inflyasiyasının azalmasına əlavə töhfə verib".
Azərbaycanda tədiyə balansının cari əməliyyatlar hesabının başlıca komponenti olan xarici ticarət balansında 2024-cü ilin 9 ayında 5.2 milyard ABŞ dolları məbləğində müsbət saldo qeydə alınıb. Yenilənmiş proqnozlara görə, cari əməliyyatlar balansında profisitin 2024-cü ildə sonuna 5.3 milyard ABŞ dolları, 2025-ci ilə isə 5.5 milyard ABŞ dolları olacağı gözlənilir.
Tənzimləyici bildirir ki, cari ildə valyuta bazarında sabitlik qorunub, Mərkəzi Bankın təşkil etdiyi valyuta hərraclarında tələb tam təmin edilib:
“Ümumilikdə valyuta bazarı profisitli tədiyə balansı şəraitində fəaliyyət göstərir. Bununla belə, ötən ay Mərkəzi Bank tərəfindən xarici valyutada dövlət xərclərinin (dövlət layihələri və tədbirləri, müdafiə, xarici valyutada öhdəliklərin azaldılması və digər strateji əhəmiyyətli) icrasına dəstək məqsədilə 424 milyon ABŞ dolları məbləğində xüsusi satış olub.
Beləliklə, Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları 10 ayda 241 milyon ABŞ dolları azalıb. Valyuta satışı Mərkəzi Bank tərəfindən 2023-cü ildə valyuta bazarından alınmış 2.1 milyard ABŞ dolları həcmində xarici valyuta hesabına aparılıb. Valyuta satışı əvvəlki illərdə alış yönlü valyuta müdaxiləsi hesabına artan pul kütləsinin bir hissəsini sterilizasiya etməyə imkan verir ki, bu da ortamüddətli dövrə makroiqtisadi dayanıqlığı dəstəkləyir”.
Faiz dərəcəsi qərarının açıqlanmasına həsr olunmuş brifinqdə Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin sədri Taleh Kazımov qeyd edib ki, ilin sonuna qalan 2 ay müddətində də AMB valyuta bazarına satışyönlü müdaxilə edəcək.
Qeyd edək ki, bu ilin yanvar-oktyabr aylarında AMB-nin Dövlət Neft Fondu (ARDNF) ilə birlikdə keçirdiyi valyuta hərraclarında 6 milyard 116,8 milyon ABŞ dolları məbləğində valyuta satışı həyata keçirilib. Bu, 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,15 dəfə çoxdur.
Təkcə oktyabr ayında valyuta satışının həcmi 738,7 milyon ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 2,5 dəfə çoxdur.
AMB bəyan edir ki, pul siyasəti alətləri maliyyə bazarlarında gedən proseslər və bank sisteminin likvidlik mövqeyindəki dəyişikliklər nəzərə alınmaqla tətbiq edilir:
“Mərkəzi Bank hökumət hesabları qalıqlarının dəyişiminin bank sistemindəki likvidliyə təsirini nəzərə alaraq ilin əvvəlindən sterilizasiya əməliyyatlarının həcmini kəskin azaldıb. Mərkəzi Bankın emissiya etdiyi notların həcmi cari ilin ötən dövründə 3 dəfədən çox azalıb. Oktyabr ayında 1 günlük təminatsız əməliyyatlar üzrə orta faiz (1D AZIR) müvafiq olaraq 7.48 faiz olmaqla faiz dəhlizinin daxilində formalaşıb. Təminatsız bazarda aktivlik yüksək olaraq qalır. 1 gün ərzində baş tutan əməliyyatların orta həcmi oktyabrda 673 milyon manat olub”.
Ötən iclasdan bəri inflyasiyanın risk balansında əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verməsə də, potensial olaraq inflyasiya təzyiqləri yarada biləcək qlobal iqtisadi qeyri-müəyyənliklər qalır. Mövcud geosiyasi gərginlik fonunda tədarük zəncirlərində və beynəlxalq daşımalarda fasilələr hələ də davam edir: “Bu şəraitdə beynəlxalq bazarlarda əmtəə qiymətlərində mümkün dəyişkənlik idxal inflyasiyasının artması riskləri yaradır. Aparıcı iqtisadiyyatlarda monetar şərait yumşalmağa başlasa da, ümumilikdə sərt olaraq qalır. İnflyasiyanı artıra biləcək daxili risk faktorlarına isə xərc amillərinin aktivləşməsi, habelə büdcə xərclərinin artımı (cari ilin 9 ayında ö.i.m.d.n. 8.4 faiz) və kredit qoyuluşlarının genişlənməsi vasitəsilə məcmu tələbin izafi artımı aiddir. Qeyd edək ki, son 1 il ərzində bank sisteminin kredit portfeli 19.9 faiz, o cümlədən biznes kredit portfeli 19.3 faiz artıb.
Ümumilikdə, mövcud monetar siyasət inflyasiyanın hədəf diapazonu daxilində saxlanılmasına və inflyasiya gözləntilərinin sabitləşdirilməsinə yönəlib. Mövcud siyasətlə baza ssenari üzrə 2024-cü ilin sonuna və 2025-ci ildə illik inflyasiyanın hədəf daxilində (4±2%) olacağı proqnozlaşdırılır. Belə ki, yenilənmiş oktyabr proqnozlarına görə, illik inflyasiyanın 2024-cü ilin sonuna 5.1 faiz, 2025-ci ildə isə 5.8 faiz olacağı gözlənilir”.
Xatırladaq ki, Mərkəzi Bank iyul ayında baza ssenari üzrə inflyasiyanın 2024-cü ildə 5,4 faiz, 2025-ci ildə isə 5,5 faiz olacağını proqnozlaşdırmışdı. Bu, apreldə verilən proqnozdan yüksək idi və tənzimləyici bildirib ki, proqnozlara yenidən baxılması manatın nominal effektiv məzənnəsinin daha aşağı templə möhkəmlənməsi gözləntisi və qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənən məhsul və xidmətlərin qiymət və tariflərində edilən dəyişikliklərlə bağlıdır.
Azərbaycan hökumətinin ilkin proqnozunda 2024-cü ildə illik inflyasiyanın 5.2 faiz təşkil edəcəyi nəzərdə tutulsa da, ilin birinci yarısının yekunları əsasında dəyişiklik edilərək göstərici 2,7 faizə endirilib. Hökumət gələn il üçün Azərbaycanda inflyasiyanı 4,6 faiz proqnozlaşdırıb.
AMB-dən verilən məlumata əsasən faiz dəhlizinin parametrləri ilə bağlı növbəti qərarlar faktiki və proqnozlaşdırılan inflyasiya, xarici və daxili risk amillərinin dinamikasından asılı olacaq:
“Mərkəzi Bank davamlı olaraq gedən iqtisadi prosesləri və maliyyə bazarlarını izləyir və qiymət sabitliyini təmin etmək üçün bütün mövcud vasitələrdən istifadə edəcək. Faiz dəhlizinin parametrləri ilə bağlı növbəti qərar barədə məlumat 2024-cü il dekabr ayının 18-də ictimaiyyətə açıqlanacaq”.
Brifinqdə sualları cavablandıran T.Kazımovun dediyinə görə, Mərkəzi Bank neftin orta qiymətini 2024-cü il üzrə 81,4 dollar(may proqnozunda 85,7 dollar), 2025-ci il üzrə 79,2 dollar(83,5 dollar) proqnozlaşdırıb. O əlavə edib ki, AMB təbii qazın orta qiymətini bu il üzrə 290 dollar(281 dollar), 2025-ci il üzrə 340 dollar(299) proqnozlaşdırıb. Göründüyü kimi, Mərkəzi
Bank neft qiymətləri üzrə proqnozlarını endirib, qazla bağlı isə artırıb.
AMB həmçinin Azərbaycanda qeyri-neft sektoru üzrə iqtisadi artım proqnozunu yaxşılaşdırıb. T.Kazımovun sözlərinə görə, Mərkəzi Bank bu ilin sonuna iqtisadi artım proqnozunu 2024-cü il üzrə 3,9 faiz, 2025-ci il üzrə 3,3 faiz müəyyən edib.
Tənzimləyici bu ilin yekununda qeyri-neft sektorunda 6,5 faiz, 2025-ci ildə isə 5,1 faiz iqtisadi artım gözləyir. AMB-nin bundan əvvəlki proqnozu müvafiq olaraq 5,7 faiz, və 4,4 faiz idi. Qeyri-neft sektorunda artım proqnozunun yaxşılaşdırılmasını AMB sədri ev təsərrüfatları və dövlət sektorunda istehlakın artması ilə əsaslandırır.
Qeyd edək ki, noyabrın 1-də Milli Məclis AMB İdarə Heyətinə dəyişiklik edilməsinə dair layihəni qəbul edib.
“Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə Heyəti üzvlərinin vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edilməsi haqqında” layihəyə əsasən, Toğrul Nəcəfəli oğlu Əliyev, Gülər Azər qızı Paşayeva, Əli İsmayıl oğlu Əhmədov və Vüsal Cahangir oğlu Xəlilovun Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinə üzv təyin edilib, Rəşad Temraz oğlu Orucov Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin üzvü vəzifəsindən azad olunub.
T.Kazımov uçot dərəcəsinə həsr olunmuş brifinqdə bu dəyişikliyə aydınlıq gətirib:
“Bunun səbəbi çox sadədir. Qanuna əsasən AMB-nin İdarə Heyəti 7 üzv və 2 müstəqil üzvlə fəaliyyət göstərməlidir. Amma iki ildən artıq müddətdə İdarə Heyəti məhdud heyətlə fəaliyyət göstərib. 2024-cü ilin əvvəlində AMB strategiya qəbul edib. Bu strategiyanım həyata keçirilməsi və ölkə başçısının qarşıya qoyduğu məqsədləri dəstəkləyən mandanın uğurlu həyata keçirilməsi üçün buna ehtiyac var”.
Bundan əlavə, AMB İdarə Heyətinin qərarı ilə biznes proseslərin optimallaşdırılması çərçivəsində Mərkəzi Bankın Gəncə və Quba Regional Mərkəzlərinin, Sumqayıt Şəhər İdarəsinin cari ilin sonunda fəaliyyətinə xitam verilməsi nəzərdə tutulur. Tənzimləyici bildirir ki, qərarın qəbul edilməsi ölkədə fəaliyyət göstərən bankların nağd pulun logistikası üzrə regional infrastrukturunun inkişafı, bu infrastruktur vasitəsilə müvafiq regionlarda nağd pula olan tələbin ödənilməsi və biznes proseslərin effektivliyinin artırılması ilə əlaqədardır.
T.Kazımov bildirib ki, Azərbaycanda iki bank ABB və Kapital Bank Mərkəzi Bankın operator bankı kimi çıxış edir. Onlar bazarda nağd vəsaitlərinin tədavülünü təmin edirlər:
“Keçən ilə qədər hər şey AMB tərəfindən keçirilirdi, amma hal-hazırda bu iki bank həm özləri üçün, həm də digər banklar üçün nağd vəsaitlərin tədavülünü həyata keçirirlər. Biz bu prosesə nəzarət edirik. Nağd pulun istifadə edilməsi üçün region ofislərinin saxlanılmasına ehtiyac yoxdur. Orda çalışan işçilərimiz kifayət qədər ixtisaslıdırlar və onları AMB işlə təmin edəcək”.
Nəticədə keçid turniketlərinin buraxılış gücü 1 dəqiqədə maksimum 750 nəfərdən 1000 nəfərə yüksəlib.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Hazırda Bakı Dəmiryol Vağzalından gün ərzində 30 minədək sərnişin istifadə edir. Ötən il bu rəqəm 5 milyon nəfərə yaxın olub, 2024-cü ilin on ayında isə 4 milyon yarıma çatıb.
ADY-nin bütün strukturları, 1 noyabr tarixindən etibarən, Bakıda keçiriləcək COP29 Qlobal İqlim Konfransına hazırlıq çərçivəsində gücləndirilmiş iş rejiminə keçib.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Belə ki, stansiya və vağzallarda xidmət göstərən əməkdaşların sayı artırılaraq əlavə işçi qüvvəsi cəlb edilib. Sərnişinlərlə birbaşa ünsiyyətdə olan 300-dən çox əməkdaş COP29 zamanı yüksək keyfiyyətli xidmət göstərmək üçün müştəri xidmətlərinə dair və ingilis dili üzrə təlimlərdə, həmçinin ətraf mühitin mühafizəsi mövzusunda seminarlarda iştirak edib.
Sərnişinlər üçün COP29 tədbiri haqqında məlumatlılığın artırılması, həmçinin səyahət təcrübəsinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə Abşeron dairəvi dəmir yolu marşrutu üzrə hərəkət-naviqasiya sistemləri, o cümlədən işarələr, monitorlar və s. quraşdırılıb.
Eyni zamanda, Bakı Dəmiryol Vağzalı və Koroğlu dayanacağında mövcud turniket zallarının sahəsi genişləndirilərək keçid turniketlərinin sayı artırılıb, yeni monitorlar quraşdırılıb
Belə ki, Bakı Dəmiryol Vağzalında mövcud turniket sayı 28-dən 36-ya çatdırılıb. Hazırda bu vağzaldan gün ərzində 30 minədək sərnişin istifadə edir. Ötən il bu Bakı Dəmiryol Vağzalından istifadə edən sərnişinlərin sayı 5 milyon nəfərə yaxın olub. 2024-cü ilin on ayında isə bu rəqəm 4 milyon yarıma çatıb.
Bu vağzalda keçid turniketlərinin sayının artırılması ilə bu günə kimi 1 dəqiqədə maksimum 750 nəfər keçə bilirdisə, hazırda 36 turniketlə bu rəqəm 1000-ə çatdırılıb.
Koroğlu dayanacağında görülmüş işlər nəticəsində isə Bakı-Pirşağı-Sumqayıt istiqamətində mövcud turniket zalı 6 metr uzunluğunda genişləndirilib. Həmçinin 6 ədəd yeni keçid turniketinin quraşdırılması ilə turniketlərin sayı 4-dən 10-a çatdırılıb.Keçid truniketlərinin sayının artırılması ilə dayanacaqda indiyə qədər 1 dəqiqədə maksimum 108 nəfər keçə bilirdisə, hazırda 10 turniketlə bu rəqəm 270 nəfərə yüksəlib.
Qeyd edək ki, 2019-cu ildə istifadəyə verilmiş Koroğlu dayanacağından gün ərzində 5000 nəfərə yaxın sərnişin istifadə edir. 2023-cü ildə bu dayanacaqdan istifadə edən sərnişinlərin sayı 800 min nəfərə yaxın olub. 2024-cü ilin on ayında bu rəqəm 773 mini ötüb.
Bakı və Sumqayıt vağzallarında görmə məhdudiyyətli sərnişinlərin hərəkətini asanlaşdırmaq üçün taktil döşəmələr yenilənib. Fiziki məhdudiyyətli sərnişinlərin rahat hərəkətini təmin etmək üçün Bakı Dəmiryol Vağzalındakı liftə texniki baxış keçirilib. Bütün stansiya və vağzallarda panduslar yoxlanılıb və Biləcəri stansiyasında əlavə pandus quraşdırılıb. Həmçinin Gəncə və Qəbələ vağzallarında təmir-bərpa işləri həyata keçirilib. Bakı və Sumqayıt vağzallarında fəaliyyət göstərən tibb məntəqələrində gücləndirilmiş iş rejiminin tətbiqinə başlanıb.
Bakı və Sumqayıt vağzallarında, eləcə də Koroğlu və Pirşağı stansiyalarında kəsintisiz internet bağlantısı təmin edən pulsuz “Wi-Fi” zonalarında internetin keyfiyyəti təkmilləşdirilib. Bununla yanaşı, qatarlarda yenicə istifadəyə verilmiş pulsuz internet xidmətinin keyfiyyətinə müntəzəm nəzarət təşkil edilir.
Eyni zamanda, sərnişin daşımaları üçün istifadə edilən qatarların monitorları COP29 mövzusuna uyğun vizual materiallarla brendləşdirilib, qatarlarda əsaslı kimyəvi təmizləmə işləri həyata keçirilib. Sərnişinlərin mənzilbaşına vaxtında və təhlükəsiz çatdırılması üçün rezerv qatarlar ayrılıb.
Daşımaların təhlükəsiz və vaxtında təşkili üçün mühafizə xidməti gücləndirilmiş iş rejimində çalışır. Qatarlarda və platformalarda mühafizə əməkdaşlarının sayı artırılıb. Stansiya və vağzallarda, həmçinin digər infrastruktur obyektlərində ADY-nin Mühafizə departamentinin və Daxili İşlər Nazirliyinin Dəmir Yolu Nəqliyyatında Polis İdarəsinin əməkdaşlarının iştirakı ilə günboyu mühafizə xidməti aparılır. Bakı Dəmiryol Vağzalında yerləşən situasiya mərkəzinin fəaliyyəti təkmilləşdirilərək sərnişinlər, qatarlar, vağzal və stansiyaların təhlükəsizliyinə fasiləsiz nəzarət edilir.
COP29 tədbirlərinə hazırlıqlar çərçivəsində yükdaşıma xidməti də gücləndirilmiş iş rejiminə keçib. Yükdaşımalara aid sahə, stansiya, dispetçer məntəqələri, lokomotivlərin və vaqonların istismarı depolarında müntəzəm monitorinqlər aparılır. Yük qatarlarının hərəkətinin qrafikə uyğun tənzimlənməsinə daimi nəzarət aparılır. Yükdaşımaların təhlükəsiz, vaxtında və səmərəli təşkili, yük qatarlarının reqlamentlərə uyğun istismarı üçün sahəvi əməkdaşlara əlavə təlimlər və texniki məşğələlər keçirilir.
Yükdaşıma və sərnişindaşıma xidmətlərinin fasiləsizliyini təmin etmək üçün infrastruktura əsaslı baxış keçirilir, profilaktik tədbirlər görülür. Dəmir yollarının müntəzəm diaqnostikası aparılır.
COP29 tədbirinə hazırlıqların davamı kimi dəmir yollarının ətrafı və yaxın ərazilər tullantılardan təmizlənib, tullantılar çeşidlənərək aidiyyəti üzrə təhvil verilib.
Yaşıllaşdırma işləri çərçivəsində dəmir yolları ətrafında yeni ağac zolaqları salınıb.
Sərnişindaşıma və yükdaşıma xidmətlərinin təkmilləşdirilməsi ilə paralel olaraq dəmiryol muzeyində də COP29 iqlim sammitinə hazırlıq üçün tədbirlər görülüb. Muzeyə 3 dildə danışan bələdçilər cəlb edilib. Xarici qonaqlar üçün məlumat əlçatanlığını təmin etmək üçün 60-a yaxın eskponat haqqında məlumatların QR kod vasitəsilə əldə edilməsi təmin edilib. Muzeyin daxili konstruksiyası yenilənib, “zaman qatarı” guşəsi hazırlanıb, həmçinin yenilənmiş kino zalda bir neçə dildə dəmir yolları haqqında sənədli filmlərin nümayişinə başlanıb.
“Ammendorf” model qatarından hazırlanmış “zaman qatarı“ eksponatı muzey ziyarətçilərinə fərqli səhnələr və mənzərələr boyunca virtual səfər etmək fürsəti təqdim edir.
Azərbaycana gətirilən hibrid mühərrikli avtomobillər və elektromobillər ucuzlaşıb.
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatı xəbər verir ki, 2024-cü ilin sentyabrında ölkəyə idxal edilən bir ədəd hibrid avtomobilin orta qiyməti 25 099 dollar olub. Bu da avqust ayı ilə müqayisədə 2 581 dollar və ya 9,3 faiz, 2023-cü ilin sentyabrına nisbətən isə 6 845 dollar və ya 21,4 faiz ucuzlaşma deməkdir.
2024-cü ilin sentyabrında elektromobillərin orta idxal qiyməti 36 999 dollar təşkil edib ki, bu da bir ay əvvəllə müqayisədə 1 796 dollar və ya 4,6 faiz, 2023-cü ilin eyni ayına nisbətən isə 290 dollar və ya 1 faizə yaxın azdır.
Avtomobil satan Eldar Əliyev sözügedən ucuzlaşmanı ölkəyə gətirilən nəqliyyat vasitələrinin çoxluğu ilə əlaqələndirib.
Nəqliyyat eksperti Eldəniz Cəfərov isə deyir ki, hibrid mühərrikli avtomobillər və elektromobillərin orta idxal qiymətinin azalması ölkəyə ucuz avtomobillərin gətirilməsi ilə bağlıdır:
"İdxal olunan avtomobillərin qiymətində kəskin ucuzlaşma yoxdur. Burada seqment dəyişikliyi var. Yəni əvvəllər ölkəyə dəyəri yüksək olan avtomobillər gətirilirdisə, hazırda həmin seqmentdən olan ucuz avtomobillər gətirilir. Məsələn, əvvəllər 30 000 dollara elektromobil gətirilirdisə, indi isə bu 25 000 dollara başa gəlir", - ekspert deyib.
Qeyd edək ki, son illərdə hibrid mühərrikli avtomobillərin və elektromobillərin idxalına və satışına vergi güzəştlərinin tətbiq edilməsi onlara marağı artırıb.
İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun nizamnamə kapitalı 87,7 milyon manat artırılaraq 1 milyard manatı keçdi. Bununla bağlı Dövlət Başçısı Fərman imzalayıb. Nizamnamə kapitalının artırılması dövlət büdcəsindən güzəştli ipoteka kreditlərinin maliyyələşdirilməsi üçün 87,7 milyon manatın ayrılması ilə mümkün olacaq.
Bəs, bu artım ipoteka krediti götürmək istəyənlərə nə vəd edir?
İqtisadçı Natiq Cəfərli Bizim.Media-ya bildirib ki, İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun nizamnamə kapitalının məbləği hər il az da olsa, artırılır. Lakin burada məsələ yalnız məbləğlə bağlı deyil:
“Əhali əsasən, az faizli güzşətli ipoteka almağa çalışır. Buna da Azərbaycanda haqqı çatan insanların sayı həddən artıq çoxdur. Çünki onların siyahısı genişləndirildi. Qarabağ qaziləri, müharibə veteranları, şəhid ailələri, gənc ailələr, dövlət qulluqçuları bu siyahıya əlavə edildi.
Ancaq bu siyahıyla müqayisədə ayrılan məbləğ azdır. Yəni aşağı faizlə sosial ipoteka üçün ayrılan məbləğ həddən artıq azdır. Doğrudur, burda 8 faizlik ipoteka da var, o da cəbedicidir.
Amma insanlar daha çox 4 faizli ipoteka götürməyə can atırlar. Ona görə də, bu məsələdə məbləğin artırılması ilə yanaşı bu insanlara alternativ təkliflər də edilməlidir”.
İqtisadçının fikrincə, 4 faizli ipotekaya haqqı çatan insanlar arasında yalnız Bakı deyil, bölgələrdə də ipoteka istəyənlər çoxdur:
“Bəzi insanlar Bakıda yox, başqa yerlərdə və daha tez ipoteka əldə etmək istəyir. Məsələn, Gəncədə, Şəkidə, Lənkəranda... Yəni bu məsələdə regionlara da üstünlük verilməlidir.
Bu, həm də regionlarda tikintini sürətləndirər, insanların Bakıya axınının qarşısını müəyyən qədər ala bilər. Regionlarda yeni iş yerləri, yeni fürsətlər yarada bilər. Yəni bu məsələlərə kompleks şəkildə baxmaq lazımdır ki, qərarlar bir-birini tamamlasın”.